نشانه های اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یه اختلال جدی در مغز است که نحوه تفکر فرد، اعمال، بیان احساسات و همچنین درک واقعیت فرد رو دچار صدمه میکند. افراد مبتلا به این اختلال ( که حادترین و ناتوان کننده ترین نوع بیماری های روانی حساب میشود) در اجتماع (محیط کاری و مدرسه) و دربرقراری روابط اجتماعی غالبا دچار مشکل هستند. اسکیزوفرنی شخص رو وحشت زده کرده و از حالت طبیعی رفتاری خارج می کند. این بیماری تا آخر عمر با فرد مبتلا همراه است و متاسفانه قابل درمان نیست اما میشه با راه های مناسبی این بیماری رو کنترل کرد. درمان و کنترل اسکیزوفرنی به کمک روانپزشک یا روانشناس ممکن است.
برخلاف باور عامه، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار تعدد شخصیت نیستند. اسکیزوفرنی یه نوع جنون است، یعنی یه نوع بیماری روانی که در اثر اون شخص نمیتواند تفاوت واقعیت و تخیل رو تشخیص بدهد. در مواقعی از زمان افرادی که دچار این اختلال هستند ارتباط خودشون با واقعیت رو از دست میدهند و جهان برای اونا به صورت آشفته بازاری از صدها تصویر و صدا تبدیل میشود.
 اخلاق  و طرز رفتار این دسته از بیمار ها ممکنه بسیار مشکوک و حتی ترسناک باشه. به تغییرات ناگهانی در شخصیت و رفتار این بیمار ها که در مواقع عدم تشخیص واقعیت و خیال رخ میدهد “اختلال روانی (psychotic episode)” میگویند. شدت این بیماری در هرشخص نسبت به دیگری متفاوت است.

 

 

نشانه ها و علائم بیماری اسکیزوفرنی
 بیمارای مبتلا به اسکیزوفرنی، دنیای درونی و طرز رفتار و اخلاقشان به طور ویژه ای تغییر پیدا میکند که احتمالا بصورت یکی ازموارد زیر هست:
•    گوشه گیری اجتماعی
•    زوال شخصیت (یه حس غیرواقعی، مبهم و در حالت رویا بودن)، که بعضی مواقع با اضطراب شدید همراه میشود.
•    کاهش اشتها
•    هذیان
•    توهم (شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند)
•    احساس کنترل شدن توسط نیروهای خارجی
•    حرفای نامربوط

 

بیشتر بخوانید: اضطراب و راه های درمان آن

معمولا افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فاقد هرگونه نشانه خارجی مبنی بر بیماربودن فرد هستند. در مواردی که بیماری شدید شده و آشکارتر میشود، شخص دچار رفتارهای عجیب و غریب می شود. بعنوان مثال ممکنه خودش رو با آلومینیوم بپوشوند چرا که فکر میکند با این کار از انتشار افکار و ورود امواج مخرب به مغزش جلوگیری می کند.

رفتار افراد اسکیزوفرن بسته به شدت بیماری بسیار متفاوت است. در مراحل فعال، ممکنه جملات غیرمنطقی رو به هم ربط بدهد یا با خشم کنترل نشده و یا خشونت در برابر تهدید واکنش نشان بدهد. در مراحل نسبتا منفعل بیماری، به نوعی دچار فقدان شخصیت، کم تحرکی و کاهش عواطف و احساسات میشود (به این حالت اصطلاحا flat affect میگویند). افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است هر از گاهی دچار این قبیل افراط و تفریط ها بشوند و رفتار اونا همیشه قابل پیش بینی نیست.

برای شناخت بهتر اسکیزوفرنی، در اغلب موارد از مفهوم “خوشه ی علائم” استفاده میشود. منظور از این اصطلاح این است که بیمارای اسکیزوفرن رو میتونیم باتوجه نشانه های گروه بندی شده در لیست زیر دسته بندی کنیم :

•    علائم مثبت : شنیدن صداها و اشیای مشکوک، احساس اینکه تحت نظارت دائمی هستند، هذیان یا ساختن کلمات بدون معنی

•    علائم منفی (deficit) : گوشه گیری (انزوا) از محیط اجتماعی، دشواری در بیان احساسات (در موارد شدید از آن بعنوان  blunted affect نام برده میشود)، دشواری در مراقبت از خود، عدم توانایی در احساس لذت بردن.

              این نشانه ها منجر به صدمات و اختلالات شدیدی شده و گاها با تنبلی اشتباه گرفته میشود.

•    نشانه های آموزشی (cognitive) :  اشکال در توجه نمودن و پردازش اطلاعات، درک محیط و به خاطرسپردن وظایف و کارهای ساده

•    علائم عاطفی (Affective or mood ) : افسردگی، مهم ترین عامل در ارتباط با اقدام به خودکشی دربیشتر افراد مبتلا به این بیماری به حساب می آید. در این رابطه میتوانیم به اضطراب هم اشاره کنیم که یا مستقیما نتیجه روان پریشی (psychosis) هست و یا در طول psychotic episode به وجود می آید و بعد از اون از بین می رود.

 

تعاریف مفید در فهم اسکیزوفرنی شامل موارد زیر است:
•    جنون (Psychosis) : به از دست دادن ارتباط با واقعیت جنون میگویند. در طول این مرحله، فرد می تواند هذیان یا توهمات برجسته ای رو تجربه کند به طوری که  نسبت به عملکرد خودش آگاهی نداشته و برخی از مسائلی که مطرح می کند یا باور دارد واقعیت خارجی ندارد. جنون یکی از ویژگی های برجسته اسکیزوفرنی است، اما این ویژگی تنها در این بیماری به طور خاص صدق نمیکند.

•    اسکیزوئید (Schizoid) : این اصطلاح برای توصیف نوعی اختلال شخصیت به کار میرود که به واسطه این اختلال شخص تقریبا هیچگونه علاقه ای به شرکت در فعالیتهای اجتماعی نداشته و از طرف دیگه در روابط بین فردی هم طیف محدودی از احساسات خودش رو بروز می دهد. اسکیزوئید از نظر برقراری روابط اجتماعی شخص را سرد و گوشه گیر جلوه میدهد.

•    اسکیزوتایپی (Schizotypal) : نوعی اختلال شخصیتی است که مشخصه های اصلی اون عبارتند از:
ناراحتی حاد در روابط نزدیک و اختلال در ادراک، عقاید و رفتارهای عجیب و غریب .اغلب افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال “عجیب و غریب و غیر عادی” خوانده میشوند و دلیلش، رفتارها و اعتقادات غیر معمولیه که در این افراد دیده می شود.

 

•    خیال و تجسم (Hallucinations) : بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی قادر به درک وقایع یا اتفاقاتی هست که تنها در دنیای او واقعیت خارجی دارد. این موارد می تواند در قالب موجوداتی به کار برود که بیمار اعتقاد دارد این موجودات دارای حس بینایی، شنوایی، چشایی یا لامسه هستند. این توهمات هیچکدوم واقعیت خارجی ندارند و در واقع ذهن فرد بیمار او رو فریب می دهد.

•    توهم (Illusion) : اشتباه ادراکی نسبت به مسائلی است که ما به ازای خارجی دارند. بعنوان مثال در توهم دیداری شخص با دیدن یه سایه اون رو به اشتباه یه آدم درنظر میگیرد. توهم (Illusion) و خیال و تجسم (Hallucinations) بعضی وقت ها باهم اشتباه گرفته میشوند.

•    هذیان(Delusion) : فردی که به این عارضه دچار است علیرغم اینکه نسبت به اشتباه بودن موضوعی اطمینان دارد بازهم اعتقاد شدیدی نسبت به اون موضوع دارد. بعنوان مثال زمانی که بیمار به همراه سایرین در حال گوش دادن به رادیو هست اصرار دارد که رادیو در حال ارسال یک پیغام سری مبنی بر تهاجم قریب الوقوع بیگانگان است. و این در حالی است که خبری که تمام افراد حاضر در اتاق در همان لحظه شنیده اند تعمیرات صورت گرفته بر روی جاده های منطقه بوده است.

 

  
انواع اسکیزوفرنی

انواع اسکیزوفرنی عبارتند از :

•    اسکیزوفرنی نوع پارانوئید:
شاخصه اصلی این نوع از اسکیزوفرنی هذیان و توهمات شنوایی است اما عملکرد عقلانی، فکری و بیان احساسات فرد نسبتا طبیعیه. هذیان های مرتبط با این بیماری غالبا به این صورت است که فرد ادعا میکند ناعادلانه مورد آزار و اذیت قرارگرفته و یا خودش رو شخص دیگه ای (یک آدم معروف) معرفی میکند.
بیمارایی که دچار این نوع از اسکیزوفرنی هستند حالتای مختلفی از خشم، سردی، اضطراب و منطقی بودن رو از خودشون بروز میدهند.

•  اسکیزوفرنی از نوع بی نظم:
نوع مکالمات و آداب معاشرت افراد مبتلا به این بیماری آشفته و نابسامان است و به سختی میشه حرفهای اونا رو فهمید. عملکرد این افراد در تعاملات احساسی به شکلی است که نامناسب و گاها مبالغه آمیز به حساب می آید.
این دسته از بیمار ها ممکنه با عوض شدن رنگ چراغ های راهنمایی و رانندگی و یا حتی موضوعاتی که هیچ ربطی به حرف یا کاری که مشغولش هستن ندارد، به خنده بیفتند. این رفتارای ناگهانی و نابسامان میتواند فعالیتهای روزانه بیمار مثل حمام کردن، لباس پوشیدن و تهیه غذا رو هم دچار مشکل کند.

اسکیزوفرنی از نوع کاتاتونیک:
اختلالات حرکتی بارزترین نشانه این نوع از اسکیزوفرنی است. این دسته از بیمار ها یا خودشون رو کاملا بی حرکت نگه میدارند یا اینکه از در و دیوار بالا میروند. بعضی مواقع این بیمار ها ساعتها لب از لب باز نمیکنند و یا کاملا برعکس، تمام گفته های شما رو عینا تکرار میکنند و بی جهت شروع به انجام فعالیت میکنند. هرکدام از این فعالیت ها بیمار رو در معرض خطرات جدی قرار میدهد چراکه باعث اختلال در توانایی فرد در مراقبت از خودش میشود.

 

•    اسکیزوفرنی نوع تمایز نیافته :
برای این دسته از بیمارا نمیشود هیچ ویژگی خاصی بیان کرد چرا که نشانه ها و علایم این بیمار ها کم و بیش با نشانه ها و علایم دسته هایی که تا الان بررسی شد مطابقت میکند اما این تطابق به گونه ای نیست که بشه بیمار رو در دسته خاصی قرار داد.

•    اسکیزوفرنی از نوع باقیمانده :
شامل افرادی میشود که حداقل یک بار در گذشته دچار اپیزود اسکیزوفرنی شدن و با اینکه در حال حاضر فاقد هرگونه علایم مثبت بیماری هستند اما برخی از نشانه های منفی هنوز در فرد قابل رویت است که میشه به این نشانه ها اشاره کرد :
عدم تمایل به گسترش روابط جدید، ابراز احساسات نامناسب، کم حرفی، بی انگیزگی و دشواری درلذت بردن. این حالت میتونه در حالت گذار از اپیزود تمام عیار به بهبودی کامل  بیمار منجر شود یا اینکه فرد برای سال ها بدون هیچ گونه افزایش علایم به زندگی ادامه بدهد.