عوامل بیماری آلزایمر

 

1. تاریخچه خانوادگی

محققان دریافتند که هر چه فرد به سنی که پدر یا مادرش به آلزایمر مبتلا شدند، نزدیک شود، بیشتر احتمال دارد که پلاک آمیلوئید (پروتئینی که منجر به پیشرفت بیماری آلزایمر می‌شود) در مغز آنها ایجاد شود.

 

2. افسردگی

مطالعه جدید محققان دانشگاه کالیفرنیا نشان می‌دهد افسردگی شدید به شکل قابل توجهی موجب افزایش ریسک بروز زوال عقل در افراد مسن می‌شود. افسردگی در سالمندان می‌تواند با علایمی مانند آلزایمر بروز کند. با تشدید افسردگی، ریسک بروز مشکلات فکری و حافظه‌ای دو برابر می‌شود. برخی از بیماران مبتلا به افسردگی هنگامیکه بیماری‌شان شدت پیدا می‌کند، دچار فراموشی می‌شوند.

 

3. کم تحرکی

مطالعات نشان می‌دهد ورزش نکردن و کم تحرکی باعث افزایش اختلال حواس و آلزایمر می‌شود. محققان دریافتند افرادی که ورزش نمی‌کنند سریع‌تر دچار تحلیل رفتن بافت‌های عصبی مغز می‌شوند و در نهایت زودتر ممکن است که مبتلا به آلزایمر و بیماری‌های اختلال حواس شوند و برای افراد میانسال کم تحرکی مهم‌تر از عوامل ژنتکی بوده و آنها را مستعد اختلال حواس می‌کند. آمادگی جسمانی باعث کاهش سرعت این پروسه می‌شود.

 

4. کم‌خوابی

تحقیقات جدید دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن نشان می‌دهد که الگوهای نامنظم خوابیدن در بزرگسالان سالم می‌تواند نشانه ابتلای زودرس به بیماری آلزایمر باشد. این مطالعه بیان می‌کند که عدم تعادل ساعت طبیعی بدن یا سیستم روزانه بزرگسالان بالغ ممکن است منجر به اختلال فرآیندهای مغزی شود که نهایتا به دمانس، به ویژه بیماری آلزایمر منتهی می‌شود. پروتئین‌های آمیلوئیدی مرتبط با آلزایمر زودرس هنگامی که خواب مختل می‌شود یا زمانی که یک فرد خواب کافی نداشته باشد، افزایش می‌یابد.

 

5. مصرف زیاد نمک

تحقیقات جدید نشان می‌دهد مصرف زیاد نمک، موجب مصرف اکسیژن مغز شده و خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که رژیم شور به اختلال در عملکرد سلول‌های "لایه درون رگی" منجر می‌شود که جریان خون در مغز را کاهش می‌دهد. در برخی از انواع "زوال مغز" که شایع‌ترین نوع آن "آلزایمر" است نیز جریان خون به مغز کاهش می‌یابد.

 

6. اضطراب

متخصصان علوم پزشکی آمریکا در یک آزمایش تازه دریافتند که افزایش علائم اضطراب با افزایش سطح پروتئین "بتا آمیلوئید" در مغز افراد مسن و سالمندی که عملکرد شناختی طبیعی دارند مرتبط است. یافته‌های این مطالعه حاکی از آن است که افزایش علائم اضطراب می‌تواند از نشانه‌های اولیه بیماری آلزایمر باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش سطح پروتئین بتا آمیلوئید می‌تواند 10 سال قبل از بروز علائم آلزایمر ظاهر شود. طبق این مطالعه، اضطراب نقش حائز اهمیتی در افزایش سطح این پروتیئن درمیان افراد مسن دارد.

 

7. دخانیات

هفتمین فاکتور شناخته‌شده برای پیشرفت آلزایمر مصرف دخانیات است. براساس اطلاعات منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت، شیوه زندگی هر فرد به نوعی در کیفیت دوران پایانی زندگی موثر است. به عنوان مثال با مصرف سیگار ظرفیت خون‌رسانی سیستم گردش خون به ویژه عروق مغزی در مقایسه با افراد غیرسیگاری کاهش می‌یابد که همین عارضه در نهایت زمینه را برای بروز آلزایمر آماده می‌کند.

 

 

راه‌های پیشگیری از آلزایمر

1. ورزش

مطالعات جدید دانشگاه گوته فرانکفورت نشان داده است که ورزش کردن تاثیر زیادی به سوخت و ساز مغز می‌گذارد و می‌تواند از تحلیل رفتن کارایی شناختی و زوال عقلی جلوگیری کند. بررسی‌ها نشان داده که افزایش سوخت و ساز در مغز باعث جلوگیری از افزایش ماده کولین (جزئی از ویتامین B) می‌شود. این متابولیست معمولاً با کاهش سلول‌های عصبی افزایش می‌یابد و در نهایت افزایش آن منجر به آلزایمر می‌شود. انجام ورزش میزان کولین را در مغز تنظیم می‌کند. بنابراین ورزش کردن باعث حفاظت از سلول‌های عصبی می‌شود.

 

2. قدم زدن

مطالعات اخیری که در سال 2018 انتشار یافته نشان می‌دهد که فعالیت فیزیکی مانند پیاده‌روی بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارد. بنابراین برداشتن 4 هزار قدم در طول روز از اختلال حواس جلوگیری می‌کند. افرادی که حداقل در طول روز 4 هزار گام برمی‌دارند کارایی شناختی بیشتری نسبت به دیگران دارند. فعالیت فیزیکی همچنان باعث افزایش توانایی مغز در ایجاد تغییرات می‌شود.

 

3. دو زبانه بودن

دانستن زبان دوم مناطقی از مغز را که معمولا در بیماران آلزایمر تحت تاثیر قرار گرفته، تقویت می‌کند. محققان کانادایی، اسکن مغز دو گروه افراد چندزبانه و تک‌زبانه که همگی مبتلا به بیماری آلزایمر بودند را مورد بررسی قرار دادند. نتیجه این بود که دانستن یک زبان دوم ممکن است به کاهش تاثیرات اختلالات مغزی "دژنراتیو" (degenerative) کمک کند.

 

4. قهوه

بررسی انجام گرفته در مورد تاثیر مصرف قهوه و سلامت مغز نشان می‌دهد مصرف مرتب قهوه با کاهش 16 درصدی خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقلی مرتبط است.

 

5. چای سبز

متخصصان کانادایی معتقدند ترکیب EGCG موجود در چای سبز می‌تواند به پیشگیری از بیماری آلزایمر کمک کند. هرچند نتایج مطالعات متعدد تاکنون حاکی از ارتباط چای سبز با کاهش خطر ابتلا به آلزایمر بوده اما مکانیزم نهفته در این ارتباط پیش از این نامشخص بوده است. اکنون بررسی جدید نشان می‌دهد چگونه ترکیب EGCG موجود در این نوشیدنی تشکیل پلاک‌های سمی موثر در بروز آلزایمر را مختل می‌سازد.

 

6. معاینه چشم

به تازگی محققان مدعی‌ شده‌اند می‌توان با اسکن ساده چشم امکان ابتلا به این بیماری را به طور زودهنگام تشخیص داد. در بیماری‌ آلزایمر، پلاک‌هایی متشکل از پروتئینی موسوم به "بتا آمیلوئید" در مغز بیماران شکل می‌گیرد که به سلول‌های مغزی آسیب رسانده و آن‌ها را نابود می‌کند. دانشمندان دریافتند همین میزان انباشت‌های پروتئین بتا آمیلوئید در شبکیه (واقع در پشت چشم) هم شکل می‌گیرد و میزان پلاک‌ شناسایی شده در این بخش با میزان پلاک موجود در نواحی مغزی بیماران آلزایمری برابری می‌کند، این بدین معناست که می‌توان امکان بروز آلزایمر را سال‌ها قبل از ظهور علائم واقعی آن، با استفاده از اسکن چشم پیش‌بینی کرد.

 

7. بلوبری

بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف میوه بلوبری می‌تواند با پیشگیری از زوال عقلی و بهبود قدرت حافظه به سلامت مغز کمک کند. آنتی‌اکسیدان موجود در این میوه برای قدرت حافظه و عملکرد شناختی افراد بزرگسال مفید است و از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می‌کند.

 

مهم‌ترین عوامل ایجاد مشکلات حافظه در سالمندان عبارتند از:
 
مشکلات حافظه مرتبط با افزایش سن 
نمی‌توان گفت که پیری بدون استثنا با نقص فکری و جسمی شدید همراه است. اغلب سالمندان توانایی‌های فکری و شناختی و جمسی خود را به طور قابل توجهی حفظ می‌کنند. با این حال پیر شدن افراد با اندکی پیر شدن مغز همراه است و یادگیری چیز‌های جدید با افزایش سن بیشتر طول می‌کشد، یادآوری خاطرات گذشته سخت‌تر می‌شود و وسایل کوچکشان مثل عینک یا کلیدهایشان را گم می‌کنند و حتی در برخی موارد ممکن است نام همسایه را فراموش کنند. این تغییرات طبیعی را به نام فراموش کاری خوش خیم سالمندان یا اختلال حافظه وابسته به سن می‌نامند که اختلالی در عملکرد اجتماعی و شغلی فرد ایجاد نمی‌کند. 

 

فراموشی‌های خفیف در سالمندان معمولا ارتباطی با آلزایمر ندارد و بخشی از روند طبیعی افزایش سن است. 

 
برای بهبود حافظه سالمندان بهتر است بازی‌های فکری انجام دهند و کار‌هایی جدید و غیر تکراری انجام دهند که مغزشان را به چالش بکشد و مسیر‌های عصبی جدیدی در مغزشان ایجاد شود.
 
تفاوت کاهش حافظه در اثر پیری با بیماری آلزایمر
سالمندان به طور طبیعی هر از گاهی تصمیم‌های نادرست می‌گیرند، ولی سالمند مبتلا به آلزایمر در اغلب مواقع تصمیمات و قضاوت‌های نادرست دارد. سالمندان ممکن است هر از گاهی قبض هایشان را فراموش کنند، ولی سالمند مبتلا به آلزایمر کلا پرداخت قبض هایش را فراموش می‌کند و نسبت به آن‌ها بی تفاوت است. سالمندان ممکن است هر از گاهی فراموش کنند در چه روزی هستند، ولی با کمی فکر تاریخ را به یاد می‌آورند، ولی سالمند مبتلا به آلزایمر به طور کلی تاریخ و زمان را از دست می‌دهد. 
 سالمندان گاهی کلمه مناسب برای جمله بندی را فراموش می‌کنند، ولی سالمند مبتلا به آلزایمر کلمات را جا به جا استفاده می‌کند و گاهی به هیچ عنوان نمی‌تواند کلمه مناسب و مورد نظرش را پیدا کند. 
 
 مشکلات حافظه در سالمندان در اثر بیماری‌های جسمی
برخی مشکلات جسمی در صورتی که درمان نشوند میتواند باعث مشکلات حافظه در سالمندان شود که نیاز به درمان پزشکی دارد تا عوارض جانبی از جمله مشکلات حافظه فرد درمان شود. از جمله:
 
اختلالات تیروئید: اختلال تیروئید در سالمندان با علایمی غیر معمول همراه است از جمله کم خوابی، کاهش تمرکز، فراموشی و ضعف حافظه، خستگی، کوفتگی و خواب آلودگی. 
 
- نارسایی کبد و کلیه
 
- مصرف بیش از حد الکل
 
- ضربه مغزی در اثر تصادف یا زمین خوردن
 
- عوارض جانبی دارو‌ها 
 
- واکنش یا حساسیت به یک داروی خاص می‌تواند منجر به اختلالات شناختی در سالمندان شود یا اختلال شناختی جزئی سالمند را تشدید کند. 
 
لیست بسیار طولانی از دارو‌ها هستند که باعث ایجاد گیجی و کاهش سطح هوشیاری در سالمندان می‌شوند از جمله دارو‌های آرام بخش، دارو‌های فشار خون، دارو‌های اسید معده مانند سایمتیدین و رانیتیدین، دارو‌های ضد التهاب، کورتیکو ستروئید‌ها، دارو‌های ضد پارکینسون و .... 
 
در صورتی که بعد از مصرف داروی جدید فرد سالمند دچار مشکلات حافظه شد از جمله غذا نخوردن، خوب نخوابیدن، گوشه گیری، تحریک پذیری و گیج شدن، حتما باید برای تغییر دارو به پزشک مراجعه نمایید. 

 

 
مشکلات حافظه در سالمندان در اثر تغذیه ناسالم و کمبود مواد مغذی در بدن
دستگاه گوارش سالمندان توانایی کمتری در جذب مواد مغذی دارد بنابراین رژیم غذایی غلط در سالمندی باعث کمبود شدید ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها می‌شود.
 
از سویی دیگر ابتلای بیشتر به بیماری‌ها و مصرف دارو‌ها هم این عدم جذب را تقویت می‌کند. مهم‌ترین عارضه‌ای که سالمندان با آن روبرو هستند کم خونی مگالوبلاستیک است که به دلیل کمبود ویتامین ب 12 و اسید فولیک ایجاد میشود و باعث کاهش سلول‌های خونی می‌شود و حتی ممکن است با علایمی از جمله اسهال و پاپ اسمیر غیر طبیعی همراه باشد که پزشک و بیمار را نگران کند. کمبود ویتامین ب 12 باعث مختل شدن عملکرد غلاف روی رشته‌های عصبی می‌شود که میتواند منجر به اختلال در قدم برداشتن، اختلال در تعادل و از دست دادن کنترل اسفنکتر مثانه و روده (بی اختیاری ادرار و مدفوع)، ناتوانی جنسی و فراموشی شود. در صورتی که رژیم غذایی سالمندان سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه و پروتئین حیوانی نباشد احتمال این که دچار کمبود مواد مغذی شوند، زیاد است. 
 
مشکلات حافظه در سالمندان در اثر مشکلات عاطفی
استرس، اضطراب و افسردگی می‌تواند با فراموشی همراه باشد که با زوال عقل اشتباه گرفته می‌شود. مثلا سالمندی که جدیدا بازنشسته شده یا همسرش به تازگی فوت کرده و احساس غم و تنهایی و کسالت دارد ممکن است در این شرایط دچار گیجی و فراموشی شود. 
فراموشی و مشکلات حافظه ناشی از مشکلات عاطفی، موقتی هستند و با کم شدن احساس ناراحتی، از بین می‌روند. البته اگر این مشکلات بیش‌تر از دو هفته طول بکشد برای درمان باید به مشاور مراجعه کنید. اگر سالمندی که دچار غم و اندوه شده به انجام فعالیتی جدید و هدفمند تشویق کنید خیلی سریعتر می‌تواند با مشکلاتش کنار بیاید و حافظه اش را بهبود بدهد. 
 
مشکلات حافظه در سالمندان در اثر افسردگی
در حدود 51 درصد از افرادی که دچار مشکلات حافظه و عملکرد‌های شناختی شده اند، زمینه افسردگی مشاهده می‌شود که این اختلال با درمان افسردگی، برطرف می‌شود. سالمندان افسرده عمولا دچار مشکلات در سرعت و توجه می‌شوند. این افراد بیشتر به خاطرات منفی خود رجوع می‌کنند و مانند دیگران به راحتی می‌توانند خاطراتشان را به یاد بیاورند.
به دلیل انگیزه کمتری که دارند برای انجام کار‌هایی که نیاز به تلاش دارد، بدتر عمل می‌کنند. برخی علایم افسردگی در سالمندن با آلزایمر مشابه است از جمله کاهش توانایی تمرکز، قطع ارتباط با افراد جامعه و اختلال خواب. 
 
 مشکلات حافظه در سالمندان در اثر اختلال موقت سطح هوشیاری یا دلیریوم
این اختلال موقت و برگشت پذیر است که به دلایل متفاوت ایجاد می‌شود. مثلا مواردی که سوخت و ساز بدن را مختل کنید، ایجاد سمیت، جراحی، بیهوشی عمومی و علل روانی می‌تواند منجر به دلیریوم شود. اختلال ناگهانی سطح هوشیاری مخصوص به سالمندان نیست و در هر سنی مشاهده می‌شود. 
دلیریوم می‌تواند با اختلال شناخت، عدم توانایی در تمرکز و کاهش دامنه توجه، خودش را نشان دهد. 

 
مشکلات حافظه در سالمندان در اثر بیماری دمانس یا فراموشی 
دمانس یا فراموشی بیماری مختص سالمندان است که با تخریب شدید حافظه، قضاوت، جهت یابی و شناخت مشخص می‌شو و میتواند باعث کاهش سطح هوشیاری سالمند شود. 
بخش‌های شناختی که بر اثر دمانس آسیب می‌بینند، عبارتند از هوش عمومی، یادگیری، حافظه، زبان، حل مسئله، ادراک، تمرکز و توجه، جهت یابی، قضاوت و توانایی‌های شخصی.